Khi hệ thống y tế toàn cầu đối mặt với tình trạng quá tải, thiếu nhân lực và áp lực môi trường ngày càng lớn, một giải pháp tưởng chừng chỉ có trong khoa học viễn tưởng đang dần trở thành hiện thực: vận chuyển vật tư y tế bằng drone (thiết bị bay không người lái). Tại Vương quốc Anh và Hà Lan, hàng loạt dự án đang chứng minh rằng công nghệ này không chỉ khả thi mà còn đầy hứa hẹn trong việc cải thiện hiệu quả điều trị, rút ngắn thời gian chờ đợi, và giảm thiểu tác động đến môi trường.
UAV – Giải pháp giao hàng y tế nhanh hơn, xanh hơn
UAV hiện đã được sử dụng để vận chuyển thuốc men ở những khu vực xa xôi như Rwanda, Mỹ, Úc và Ấn Độ. Và giờ đây, các thử nghiệm tại Anh cho thấy tiềm năng của chúng không chỉ dừng ở vùng sâu vùng xa, mà còn áp dụng được trong mạng lưới y tế hiện đại như NHS (Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh).
Giáo sư Claire Anderson, Chủ tịch Hội Dược sĩ Hoàng gia Anh, cho biết:
“UAV mở ra khả năng tiếp cận thuốc men kịp thời cho những khu vực khó tiếp cận. Đại dịch Covid-19 là minh chứng rõ rệt cho sự cần thiết của hình thức giao hàng không tiếp xúc này.”
Lợi ích mà UAV mang lại là không thể phủ nhận: rút ngắn thời gian vận chuyển, giảm thiểu chi phí và lượng khí thải, tăng khả năng điều trị tại nhà, và giải phóng nhân lực y tế để tập trung vào chăm sóc bệnh nhân.
Tuy nhiên, UAV hiện nay chỉ có thể chở những mặt hàng nhẹ (khoảng 2–4 kg), tầm bay và thời lượng pin còn hạn chế. Ngoài ra, một số vật tư y tế yêu cầu điều kiện bảo quản đặc biệt, đòi hỏi thiết kế khoang chứa chuyên biệt và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định an toàn dược phẩm.
5 Dự Án Drone Y Tế Tiêu Biểu: Từ Thử Nghiệm Đến Tương Lai
1. Open Skies Cornwall – Vượt qua giới hạn địa lý và thời tiết
Với điều kiện thời tiết thất thường và địa hình phức tạp, vùng Cornwall – đặc biệt là quần đảo Scilly – thường xuyên bị gián đoạn trong vận chuyển mẫu xét nghiệm và thuốc men. Dự án Open Skies Cornwall ra đời như một “phao cứu sinh” y tế, sử dụng UAV để đảm bảo mẫu bệnh phẩm đến nơi kịp thời, giảm thiểu sai số và tránh việc xét nghiệm lại.
Jo Walsh, trưởng dự án tối ưu hóa bệnh lý tại Bệnh viện Hoàng gia Cornwall, nhấn mạnh:
“Chúng tôi không muốn đây chỉ là một thử nghiệm. Mục tiêu là tích hợp UAV như một phần tất yếu trong hệ thống vận chuyển y tế.”
Ngoài ra, dự án còn mở rộng sang ứng dụng ship-to-shore (từ tàu vào bờ), giao thiết bị cứu sinh như máy khử rung tim tự động, và hỗ trợ chăm sóc y tế từ xa cho cả cư dân và du khách vùng biển.
2. Project CAELUS – Mạng lưới drone y tế quốc gia đầu tiên tại Scotland
Dự án CAELUS, do AGS Airports dẫn đầu cùng 16 đối tác như NHS Scotland, hướng tới xây dựng mạng lưới UAV y tế toàn quốc đầu tiên của Anh. Từ việc vận chuyển mẫu xét nghiệm, thuốc men, đến cả nội tạng – mục tiêu là kết nối các bệnh viện, trung tâm xét nghiệm và phòng khám khắp Scotland, đặc biệt là những khu vực hẻo lánh.
Tiến sĩ Jamie Hogg, trưởng nhóm khu vực phía Bắc Scotland, cho biết:
“UAV có thể đưa thiết bị y tế đến tay bệnh nhân nông thôn nhanh hơn và giúp điều trị gần nhà – điều mà trước đây gần như không thể.”
3. NHS Blood and Transplant – Bay máu đi khắp bầu trời
Trong một nghiên cứu đột phá, UAV đã vận chuyển thành công 10 đơn vị máu trong chuyến bay 68km, đồng thời so sánh với phương án vận chuyển đường bộ. Kết quả cho thấy không có sự khác biệt về chất lượng sinh học, mở đường cho việc sử dụng UAV trong vận chuyển máu, mẫu thử và thậm chí là tiểu cầu trong tương lai.
Mike Wiltshire, quản lý phòng thí nghiệm tại NHSBT, nhận định:
“Với UAV, bệnh nhân có thể được truyền máu hoặc nhận kết quả xét nghiệm trong ngày – điều này giúp rút ngắn thời gian điều trị và cải thiện kết quả sức khỏe.”
4. Welsh Health Drone Innovation – “Cây cầu trên không” kết nối xứ Wales
Dự án tại Wales tập trung vào việc vận chuyển máu và vật tư y tế giữa khu vực Bắc và Nam Wales – nơi mà khoảng cách địa lý và hạ tầng giao thông là rào cản lớn. Ngoài việc tối ưu hóa vận chuyển, dự án còn hướng tới xây dựng giải pháp vận chuyển khẩn cấp cho các ca cấp cứu tại vùng sâu vùng xa.
Các bên liên quan – bao gồm Dịch vụ Máu Wales, Đại học Cardiff và Chính phủ xứ Wales – đang hợp tác để phát triển mô hình logistics bằng drone bền vững và khả thi trong dài hạn.
5. Beyond the Horizon – Kết nối từ đất liền đến đảo xa
Một dự án khác đang thử nghiệm tại Anh là khả năng vận chuyển vật tư y tế tới các đảo nhỏ bằng UAV trong điều kiện biển động và giao thông truyền thống bị gián đoạn. Sự phối hợp giữa các cơ sở y tế, hàng không dân dụng và các công ty công nghệ là chìa khóa để mở rộng mô hình này trên toàn quốc.
Tương lai cất cánh từ hôm nay
Dù còn nhiều rào cản – từ trọng tải giới hạn, pin chưa đủ lâu, đến hạ tầng pháp lý chặt chẽ – nhưng các dự án kể trên đã cho thấy tiềm năng to lớn của drone trong lĩnh vực y tế.
Giáo sư Anderson kết luận:
“UAV không chỉ là công nghệ. Đó là một giải pháp nhân văn, khi chúng ta mang được hy vọng đến với những bệnh nhân đang chờ thuốc, máu, hay kết quả xét nghiệm – ở bất cứ nơi đâu.”
Khi y tế bước vào kỷ nguyên số, có lẽ một ngày không xa, bầu trời sẽ trở thành “xa lộ mới” của sự sống – nơi drone mang theo sự sống, niềm tin và cả cơ hội hồi sinh cho những người đang cần nhất.
